“จานชาม สไตล์ญี่ปุ่น” (和食器) เอกลักษณ์เฉพาะตัว ที่ไม่เหมือนชาติใด

         วัฒนธรรมญี่ปุ่น มีความเชื่อว่าภาชนะบนโต๊ะอาหารมีความสำคัญมากๆ ไม่แพ้กับ อาหารญี่ปุ่น ซึ่งเป็นความเชื่อที่ถูกถ่ายทอดมาหลายศตวรรษ ทำให้เครื่องใช้บนโต๊ะอาหารอย่างจานใส่อาหาร เครื่องเคียง ชามใส่ซุป ขวดซอส หรือ เครื่องปรุงต่าง ๆ และ ถ้วยน้ำชา มักมีให้ใช้หลากหลายตามขนาดและปริมาณของอาหารตาม สไตล์ญี่ปุ่น เช่น จานเล็ก ๆ สำหรับใส่ถั่วหรือซอสปรุงรส พอมาจานขนาดกลาง ๆ ก็จะนำมาใส่ขนม ส่วนจานใหญ่ขึ้นมาหน่อยจะนำไปใส่เครื่องเคียง และถ้วยจะนำใส่น้ำซุป เป็นต้น

         ซึ่งวัฒนธรรมแบบนี้ได้กลายเป็นเอกลักษณะของ ญี่ปุ่น ทำให้ไม่ว่าเวลาจะผ่านไปนานแค่ไหน คนญี่ปุ่น จึงมักใส่ใจกับภาชนะใส่อาหารเสมอ และวันนี้ Kabocha จะพาทุกคนไปเจาะลึกเรื่องน่ารู้ของเครื่องใช้ บนโต๊ะอาหารญี่ปุ่น กันจะน่าสนใจขนาดไหนน้า

คุณสมบัติของเครื่องใช้บนโต๊ะอาหารญี่ปุ่น

     อาหารญี่ปุ่น มีวัฒนธรรมการใส่อาหารบนจานเล็กและจานกลางจำนวนมาก เพื่อให้หยิบทานได้ง่าย เราจึงมักเห็น คนญี่ปุ่น "ถือชามและใช้ตะเกียบ" ระหว่างทานอาหาร ซึ่งต่างกับชาติตะวันตกที่มักใช้มีดและส้อมทานอาหาร เราจึงเห็น อาหารญี่ปุ่น ในจานหลากหลายรูปแบบ หลายรูปทรง และมีรูปร่างที่แปลกตา เช่น รูปทรงสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน และสี่เหลี่ยมผืนผ้า ทั้งยังมีลวดลายที่สวยงาม เช่น พืชพรรณนานาชนิด สัตว์ และลวดลายทรงเรขาคณิต รวมถึงลวดลายมงคลด้วยนะ แต่มักใช้กับงานพิธีที่สำคัญค่ะ

      สำหรับวัสดุต่างๆ ที่นำมาใช้ในการผลิตภาชนะบน โต๊ะอาหารญี่ปุ่น ส่วนใหญ่มี 2 ประเภท คือ "ดิน" และ "หิน" โดยดินจะนำไปปั้นแล้วเผาเป็นภาชนะเครื่องปั้นดินเผา จุดเด่นของจานชามแบบนี้จะทำให้ภาชนะมีพื้นผิวเป็นรูพรุนและหยาบ ในทางกลับกัน หินซึ่งส่วนใหญ่เป็นวัสดุพอร์ซเลน (Porcelain) หรือเซรามิกเนื้อขาว มักจะให้ความรู้สึกถึงพื้นผิวที่เรียบ ลื่น และง่ายต่อการหยิบจับมากกว่า นอกจากนี้ยังมีภาชนะรูปแบบอื่น ๆ อีกมากมายตามที่นักออกแบบ และแหล่งผลิตได้คิดค้นและผลิตกันขึ้นมา 

          เมื่ออุปกรณ์บนโต๊ะ อาหารญี่ปุ่น เกิดจากการปั้นและเผา เราจึงเห็นงานเซรามิก (Ceramic) ที่เป็นงานคราฟท์มากมายที่เกิดจากการเอาเซรามิกมาออกแบบเป็นแพทเทิร์นแล้วนำไปเผาออกมาเป็นจาน ชาม โดยผสมผสานกับงานฝีมือ หรืองานคราฟท์ (Craft) เข้าด้วยกันจนกลายมาเป็น “จานชาม สไตล์ญี่ปุ่น” ที่ผ่านการออกแบบมานับไม่ถ้วน เราจึงไม่แปลกใจเลยว่าทำไม จานชามญี่ปุ่น ถึงมีดีไซน์ที่สวยงาม แปลกตา และมีลักษณะเฉพาะไม่เหมือนใคร บางจานอาจมีชิ้นเดียวหรือไม่ถึงสิบชิ้นเลยก็ได้ เพราะเป็นงานทำมือเกือบทั้งหมด

        ไม่เพียงแค่นั้น ญี่ปุ่นยังให้ความสำคัญกับผู้ที่ออกแบบภาชนะญี่ปุ่นเป็นอย่างมาก จึงมีศิลปินมากมายที่พยายามคิดค้นลวดลาย และดีไซน์ใหม่ ๆ ขึ้นมาอย่างต่อเนื่องจน จนทำให้จามชาม สไตล์ญี่ปุ่น ยังคงถูกสืบทอดต่อไป โดยการจัดทัวร์ นิทัศกาล งานเทศการ และกิจกรรมต่าง ๆ ตลอดทั้งปี ทั่วประเทศญี่ปุ่น

          สำหรับผู้ที่ชื่นชอบ จานชามสไตล์ญี่ปุ่น และต้องการจะเดินชอปปิ้งเพลิน ๆ เรามีตลาดเครื่องปั้นดินเผา เซรามิก และงานคราฟท์ที่ ประเทศญี่ปุ่น มาฝากกันค่ะ เช่น เทศกาลเซรามิกฮาซามิ เป็นเครื่องถ้วยฮาซามิซึ่งมีประวัติยาวนานกว่า 400 ปี เด่นในเรื่องของพื้นผิวที่เรียบ ลื่น เทศกาลคะซามะ ฮิมัตสึริ เป็นเครื่องภาชนะแบบคะซามะ ที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนานตั้งแต่สมัยเอโดะ ขึ้นชื่อเรื่องความสวยงามมาก เทศกาลชามชาคูตานิ (Kutani Tea Bowl) เป็นอีกหนึ่งภาชนะที่เป็นงานฝีมือแบบดั้งเดิมของ ญี่ปุ่น มีจุดเด่นที่นำสีทั้ง 5 ที่เรียกว่า “คุทานิโกไซ” ได้แก่ สีเขียว เหลือง แดง ม่วง และน้ำเงิน มาวาดบนถ้วยชามซึ่งเป็นศิลปะที่ถูกถ่ายทอดกันมาช้านาน และงาน Yokohama Handmade Marche เป็นงานแฮนด์เมดที่ใหญ่ที่สุด ในญี่ปุ่น ที่นักสร้างสรรค์จากทั่วประเทศมารวมตัวกัน มีร้านค้ามากกว่า 2,500 ร้านให้เลือกชม แต่บอกก่อนว่านี่เป็นแค่ส่วนหนึ่งเท่านั้น เพราะความจริงแล้วมีงานเหล่านี้เยอะมาก

 การจัดวางบนโต๊ะอาหารแบบญี่ปุ่น 

    ศิลปะการจัดวางภาชนะบน โต๊ะอาหารของญี่ปุ่น มีมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 16  โดยบนโต๊ะ ซึ่งหลักการพื้นฐานของการเลือกเครื่องใช้ บนโต๊ะอาหารของญี่ปุ่น คือ ภาชนะสำหรับใส่อาหาร จากนั้นถึงจะนำไปจัดวางบนโต๊ะอาหาร ซึ่งรูปแบบอาจไม่เหมือนกันเสมอไปขึ้นอยู่กับจานที่เสิร์ฟค่ะ แต่อาจมีข้อกำหนดคร่าว ๆ อยู่บ้าง เช่น 

• สามารถนำอาหารทั้งหมดไว้ในถาดได้ 
• ตะเกียบต้องวางอยู่ด้านหน้าของจานชามอาหารทั้งหมด โดยบริเวณที่บางต้องหันไปทางซ้าย และควรวางตะเกียบไว้บนแท่นวาง
• ส่วนอาหารจานหลัก เช่น เนื้อสัตว์ ปลา หรือบะหมี่ ควรวางอยู่ด้านหน้า หรือด้านหลังของตะเกียบ หรือตรงกลาง
• จานชามเครื่องเคียง และถ้วยต่าง ๆ ควรถูกจัดเรียงไว้รอบๆ จานหลัก 

            เป็นยังไงกันบ้างค่ะ ญี่ปุ่นนี้ เป็นประเทศที่ให้ความใส่ใจกับทุกสิ่งทุกอย่างรอบตัวเลยใช่ไหม Kabocha ยังมีเคล็ดลับอีกอย่างที่อยากบอกก็คือ เวลาคนญี่ปุ่น ซื้อเครื่องใช้บน โต๊ะอาหารญี่ปุ่น ไป ไม่ได้แค่ซื้อเพียงเพราะชอบสีและลวดลายเท่านั้น แต่ยังคิดไปถึงว่าจะนำไปใส่กับอาหารอะไรบ้าง ดังนั้น เพื่อน ๆ ที่อยาก ซื้อจานชามสไตล์ญี่ปุ่น มาใช้ลองนำไอเดียนี้ไปใช้ได้นะคะ จะได้ทำให้มื้ออาหารของเราดูสวยน่าทานมากขึ้น สำหรับ คนที่รักอาหารญี่ปุ่น และคิดถึง บรรยากาศญี่ปุ่น ลองมา ทานอาหารญี่ปุ่นได้ที่ คาโบฉะ ซูชิ ทุกสาขา Kabocha sushi ร้านอาหารที่ ส่งตรงจากญี่ปุ่น อาทิ ซูซิหน้าปลาดิบ แฃะวัตถุดิบสด ๆ จากแหล่งต่าง ๆ ซาซิมิเนื้อปลาที่ทั้งหนาและนุ่มละลายในปากที่อยากให้คุณมาลิ้มลอง เสิร์ฟบนจานชามสไตล์ญี่ปุ่น ที่ให้ทั้งความสวยงาม และช่วยให้อาหารยังคงความสดอร่อยด้วยน้า หรือใครอยากกินที่บ้านทางร้านก็ทำอาหารบรรจุลงภาชนะที่สวยงาม ในสไตล์ญี่ปุ่น ไม่แพ้กัน!